هوش هیجانی (Emotional Intelligence) همان چیزی است که روابط ما براساس آن مدیریت شده و پیش می‌رود. به بیان ساده این نوع هوش به توانایی مدیریت احساسات خود و درک احساسات اطرافیان اشاره دارد. هوش هیجانی به شما کمک می‌کند تا روابط قوی‌تری برقرار کنید، در مدرسه و محل کار موفق شوید و به اهداف شغلی و شخصی خود برسید. همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا احساسات خود را بهتر بشناسید، فکر خود را به عمل تبدیل کنید و تصمیماتی آگاهانه در زندگی بگیرید. به همین دلیل عده زیادی از متخصصان عقیده دارند که هوش هیجانی اهمیتی به مراتب بیشتر از ضریب هوشی دارد.
برای اینکه بهتر از اهمیت هوش هیجانی و تاثیر آن بر زندگی خود آشنا شویم، لازم است ابتدا تعریف آن را بدانیم. به طور کلی هوش هیجانی به معنای باهوش‌تر بودن در برخورد با احساسات خود و دیگران است. همانطور که هوش ریاضی امکان حل معماهای عددی پیچیده را به ما می‌دهد، هوش هیجانی ما را قادر می‌سازد تا چالش‌های پیچیده عاطفی را حل کنیم. به همین خاطر یکی از مؤلفه‌های کلیدی هوش هیجانی، تمرین استفاده از احساسات است.
توجه، درک و پاسخ واضح به احساسات و البته استفاده هدفمند از آنها، تمرینی است که در طول زمان باعث افزایش هوش هیجانی شما می‌شود. یادتان باشد داشتن این مهارت در سطح بالا به معنای بیش از حد احساساتی بودن یا هیجانی بودن نیست. در اصل کسی که هوش هیجانی بالایی دارد، از تاثیر احساسات بر تصمیمات، روابط و عملکرد آنها آگاه‌تر است و به خوبی می‌داند که استفاده درست از این آگاهی، باعث پرثمرتر و پربارتر شدن زندگی می‌شود.
کسانی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار هستند، با داشتن 4 فاکتور کلیدی شناخته می‌شوند:
این افراد قادرند احساسات و رفتارهای هیجانی خود را کنترل کنند. به این معنی که احساسات خود را به روش‌های سالم مدیریت می‌کنند، ابتکار عمل به خرج می‌دهند، به تعهدات خود عمل می‌کنند و با شرایط متغیر سازگار می‌شوند.
به خوبی از احساسات خود و نحوه تأثیر آنها بر افکار و رفتارشان آگاه هستند. نقاط قوت و ضعف خود را می‌دانند و اعتماد به نفس بالایی دارند.
به طور کلی افراد همدلی هستند. می‌توانند احساسات، نیازها و نگرانی‌های دیگران را درک کنند، نشانه‌های عاطفی آنها را دریافت کرده، از نظر اجتماعی احساس راحتی کنند.
در نهایت افراد با هوش هیجانی بالا می‌دانند چگونه روابط خود را به خوبی توسعه دهند و حفظ کنند، ارتباطاتی واضح و روشن برقرار کنند، الهام‌بخش دیگران باشند و آنها را تحت تاثیر قرار دهند. همچنین می‌تواندد در یک تیم به خوبی کار کرده و اگر مشکلی پیش آمد آن را مدیریت کنند.
احتمالا برایتان سوال پیش آمده که فردی با هوش هیجانی بالا چه نشانه‌هایی دارد. شاید هم این علامت‌ها را با نشانه‌های آی کیو بالا اشتباه گرفته باشید. برای همین لازم است با شناخت نشانه‌ها و فاکتورهای آن از تفاوت هوش هیجانی با ضریب هوشی نیز آگاه شویم.
در کل اگر هر کدام از موارد زیر را در رفتار یا احساسات خود مشاهده کردید، بدانید از هوش هیجانی بالایی برخوردار هستید:
برای همین بسیاری از کارآفرینان موفق از جمله میثم شکری ساز عقیده دارند که این آی کیو افراد نیست که از آنها مدیران بزرگ و موفقی می‌سازد، بلکه هوش هیجانی آنهاست.
برای افزایش هوش هیجانی لازم است که روی هر کدام از 4 فاکتوری که توضیح دادیم کار کنید. چطور؟ با انجام یک سری تمرین که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
گام اول:
برای اینکه هوش هیجانی شما افزایش یابد، در گام نخست باید بتوانید احساسات خود را در هنگام تصمیم‌های مهم و سازنده به خوبی مدیریت کنید. از موانع اصلی این کار، داشتن استرس و اضطراب است. وقتی بیش از حد استرس داشته باشید، کنترل احساسات و توانایی عمل متفکرانه و مناسب را از دست می‌دهید. برای همین سعی کنید آرامش خود را در هر موقعیت هیجانی حفظ کنید.
گام دوم:
باید یاد بگیرید چطور با احساسات خود ارتباط برقرار کنید. این کار نیازمند بودن در زمان حال است. تمرینات خودآگاهی به شما کمک می‌کند احساسات اکنون خود را به خوبی بشناسید، با آنها ارتباط برقرار کرده و به اصطلاح در زمان حال سیر کنید. بودن در زمان حال مانع تصمیم‌گیری براساس هیجانات و احساسات گذشته یا هیجانی می‌شود.
گام سوم:
حال که توانستید با احساسات خود ارتباط برقرار کنید، آن را برای درک احساسات دیگران به کار گیرید. درک احساسات دیگران به شما این امکان را می‌دهد که بدانید دیگران واقعاً در چه حالی هستند، وضعیت عاطفی آنها در چه حالتیست و در آن لحظه چه چیزی واقعاً برایشان مهم است.
گام چهارم:
سه گام قبلی که به خوبی برداشته شد، نوبت به برقراری ارتباط سازنده با دیگران می‌رسد. وقتی که بتوانید از نظر عاطفی دیگران را به خوبی بشناسید و با آنها ارتباط برقرار کنید، آنگاه می‌توانید مهارت‌های اجتماعی/عاطفی خودتان را توسعه دهید و روابطی مؤثرتر، پربارتر و رضایت‌بخش‌تر را تجربه کنید.
آنچه باعث تفاوت افراد با یکدیگر می‌شود، صرفا آی کیو آنها نیست. هوش هیجانی نقشی بسیار پررنگ در این میان بازی می‌کند. در کل افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند همدل‌تر، قابل اعتمادتر، همکاران و مدیرانی بهتر و البته انسان‌هایی توانا در گرفتن تصمیمات مهم زندگی براساس آگاهی و عقل هستند. برای همین اگر بتوانیم هوش هیجانی خود را با غلبه بر ترس و اضطراب، خودشناسی، توجه به احساسات دیگران و ایجاد ارتباط عاطفی با آنها افزایش دهیم، انسانی موفق‌تر خواهیم شد.
هوش هیجانی چیست و چه اهمیتی دارد؟
هوش هیجانی یعنی توانایی شناخت و مدیریت احساسات خود و دیگران. اهمیت آن نیز در برقراری ارتباط عاطفی سازنده با دیگران شناخته می‌شود.
اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی چیست؟
اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی، غلبه بر ترس و کنترل استرس و اضطراب است.
فاکتورهای اصلی هوش هیجانی بالا کدام است؟
کسانی که هوش هیجانی بالایی دارند انسان‌هایی با مدیریت عواطف بالا، خودآگاه، دارای درک اجتماعی و البته مدیرانی موفق در برقراری ارتباط عاطفی هستند.
چطور بدانیم که هوش هیجانی بالایی داریم؟
اگر انسانی همدل، با گذشت، دارای قدرت درک احساسات خود و دیگران و البته موفق در کنترل احساسات خود هستید، با احتمال بالا هوش هیجانی زیادی دارید.